๋ณธ๋ฌธ
[LLM ํ์ต] Fine-tuning vs RAG
Q. llm model ์ถ๊ฐ ํ์ต ๋ฐฉ๋ฒ์๋ fine tuning๊ณผ rag ๋ฅผ ์ด์ฉํ๋ ๋ฐฉ๋ฒ, ํฌ๊ฒ ์ด ๋๊ฐ์ง๊ฐ ์๋ค๊ณ ์๊ณ ์์ด. ๋ง์?
๋ค, ๋ง์ต๋๋ค. LLM(Large Language Models)์ ์ฌ์ฉํ ๋ ๋ชจ๋ธ์ ํน์ ์์
์ด๋ ๋๋ฉ์ธ์ ๋ง๊ฒ ์ถ๊ฐ ํ์ต์ํค๋ ์ฃผ์ ๋ฐฉ๋ฒ์ผ๋ก๋ Fine-tuning๊ณผ RAG(Retrieval-Augmented Generation)์ ์ฌ์ฉํ๋ ๋ฐฉ๋ฒ์ด ์์ต๋๋ค. ์ด ๋ ๋ฐฉ๋ฒ์ ์๋ก ๋ค๋ฅธ ์ ๊ทผ ๋ฐฉ์์ ์ ๊ณตํฉ๋๋ค.
1. Fine-tuning: ์ด ๋ฐฉ๋ฒ์ ์ฌ์ ํ์ต๋ LLM์ ์ถ๊ฐ ํ์ต ๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ ์ ๊ณตํ๊ณ , ๋ชจ๋ธ์ ๋ชจ๋ ๋๋ ์ผ๋ถ ํ๋ผ๋ฏธํฐ๋ฅผ ํน์ ์์
์ด๋ ๋๋ฉ์ธ ๋ฐ์ดํฐ์ ๋ง๊ฒ ์ฌํ์ต์ํค๋ ๊ณผ์ ์
๋๋ค. Fine-tuning์ ํตํด ๋ชจ๋ธ์ ์๋ก์ด ๋ฐ์ดํฐ์
์ ํจํด์ ํ์ตํ๋ฉฐ, ์ด๋ ๋ชจ๋ธ์ด ํน์ ์์
์ ๋ ์ ์ฑ๋ฅ์ ๋ด๋๋ก ๋์ต๋๋ค. ์๋ฅผ ๋ค์ด, ๋ฒ๋ฅ ์ด๋ ์๋ฃ ๋ถ์ผ์ ๊ฐ์ด ํนํ๋ ์์ญ์์ ๋ชจ๋ธ์ ์ดํด๋์ ์์ธก ์ ํ๋๋ฅผ ๋์ผ ์ ์์ต๋๋ค.
2. RAG(Retrieval-Augmented Generation): RAG๋ ๊ฒ์์ ๊ธฐ๋ฐ์ผ๋ก ํ๋ ๋ฐฉ๋ฒ์ผ๋ก, ์ฃผ์ด์ง ์ง๋ฌธ์ด๋ ์
๋ ฅ์ ๋ํด ๊ด๋ จ ์ ๋ณด๋ฅผ ๊ฒ์ํ๊ณ , ์ด๋ฅผ ๋ฐํ์ผ๋ก ๋ต๋ณ์ ์์ฑํ๋ ๊ณผ์ ์ ํฌํจํฉ๋๋ค. ์ด ๋ฐฉ๋ฒ์ ํนํ ๋๊ท๋ชจ์ ์ ๋ณด ์ ์ฅ์์์ ๊ด๋ จ ์ ๋ณด๋ฅผ ๊ฒ์ํ๊ณ , ์ด๋ฅผ ํตํด ๋ณด๋ค ์ ํํ๊ณ ์ ๋ณด์ ๊ธฐ๋ฐํ ๋ต๋ณ์ ์์ฑํ ๋ ์ ์ฉํฉ๋๋ค. RAG๋ ๊ฒ์๋ ์ ๋ณด๋ฅผ ๋ชจ๋ธ์ ์์ธก ๊ณผ์ ์ ํตํฉํจ์ผ๋ก์จ, ๋ชจ๋ธ์ด ๋ ๋์ ๋ฒ์์ ์ง์์ ํ์ฉํ์ฌ ๋ต๋ณ์ ์์ฑํ ์ ์๊ฒ ํฉ๋๋ค.
๋ ๋ฐฉ๋ฒ ๋ชจ๋ ๊ฐ๊ฐ์ ์ฅ์ ์ด ์์ผ๋ฉฐ, ์ฌ์ฉ ์ฌ๋ก๋ ๋ชฉํ์ ๋ฐ๋ผ ์ ์ ํ ๋ฐฉ๋ฒ์ ์ ํํ ์ ์์ต๋๋ค. Fine-tuning์ ๋ชจ๋ธ์ด ํน์ ๋๋ฉ์ธ์ ์ธ์ด ํจํด๊ณผ ์ง์์ ๋ ๊น์ด ์ดํดํ๋๋ก ๋๋ ๋ฐ๋ฉด, RAG๋ ์ค์๊ฐ์ผ๋ก ๋๊ท๋ชจ ๋ฐ์ดํฐ๋ฒ ์ด์ค์์ ์ ๋ณด๋ฅผ ๊ฒ์ํ์ฌ ๋ต๋ณ์ ์ ํ๋์ ๊ด๋ จ์ฑ์ ๋์ด๋ ๋ฐ ์ด์ ์ ๋ง์ถฅ๋๋ค.
Q. LLM์ ์ถ๊ฐ ํ์ต ์ํค๋ ๋ฐฉ๋ฒ์์๋ fine tuning ๋ณด๋ค๋ rag๊ฐ ๋ ๋น ๋ฅด์ง?
RAG(Retrieval-Augmented Generation)์ Fine-tuning ์ฌ์ด์์ "๋น ๋ฅด๊ฒ" ์ถ๊ฐ ํ์ต์ ์ํค๋ ๋ฐฉ๋ฒ์ ์ ํํ๋ ๊ฒ์ ๋ชฉํํ๋ ๋ฐ์ ๊ตฌ์ฒด์ ์ธ ์ํฉ์ ๋ฐ๋ผ ๋ฌ๋ผ์ง ์ ์์ต๋๋ค. ์ด ๋ ๋ฐฉ๋ฒ์ ๊ทผ๋ณธ์ ์ผ๋ก ๋ค๋ฅธ ์ ๊ทผ๋ฒ์ ์ฌ์ฉํ๋ฉฐ, ๊ฐ๊ฐ์ ์๋์ ํจ์จ์ฑ์ ์ฌ์ฉ ์ฌ๋ก์ ํ์์ ๋ฐ๋ผ ๋ณํ ์ ์์ต๋๋ค.
- Fine-tuning์ ๋ชจ๋ธ์ ๊ฐ์ค์น๋ฅผ ํน์ ์์
์ด๋ ๋ฐ์ดํฐ์
์ ๋ง๊ฒ ์กฐ์ ํ๋ ๊ณผ์ ์
๋๋ค. ์ด ๋ฐฉ๋ฒ์ ๋ชจ๋ธ์ ์๋ก์ด ๋๋ฉ์ธ์ด๋ ์์
์ ๋ง๊ฒ "์ฌ๊ต์ก"ํ๋ ๊ฒ์ ํฌํจํ๋ฉฐ, ์ด ๊ณผ์ ์์ ํ์ต ๋ฐ์ดํฐ์ ํฌ๊ธฐ์ ๋ชจ๋ธ์ ๋ณต์ก์ฑ์ ๋ฐ๋ผ ํ์ต ์๊ฐ์ด ๊ฒฐ์ ๋ฉ๋๋ค. ๋์ฒด๋ก, Fine-tuning์ ์ ์ ํ ์์ ํน์ ๋๋ฉ์ธ ๋ฐ์ดํฐ๊ฐ ์๊ณ , ๋ชจ๋ธ์ด ํด๋น ๋๋ฉ์ธ์ ์ธ์ด ํจํด๊ณผ ์ง์์ ํ์ตํด์ผ ํ ๋ ์ฌ์ฉ๋ฉ๋๋ค.
- RAG๋ ๊ธฐ์กด์ ๋ฌธ์๋ ๋ฐ์ดํฐ๋ฒ ์ด์ค์์ ๊ด๋ จ ์ ๋ณด๋ฅผ ๊ฒ์ํ์ฌ, ํด๋น ์ ๋ณด๋ฅผ ๊ธฐ๋ฐ์ผ๋ก ๋ต๋ณ์ ์์ฑํ๋ ๋ฐฉ์์
๋๋ค. ์ด ๋ฐฉ๋ฒ์ ๋ชจ๋ธ์ด ์ง์ ํ์ตํ๋ ๊ฒ๋ณด๋ค๋ ์ธ๋ถ ์ ๋ณด๋ฅผ ํ์ฉํ์ฌ ๋ต๋ณ์ ํ์ง์ ํฅ์์ํค๋ ๋ฐ ์ด์ ์ ๋ง์ถฅ๋๋ค. RAG์ ์๋์ ํจ์จ์ฑ์ ๋๊ท๋ชจ ์ ๋ณด ์ ์ฅ์์์ ๊ด๋ จ ์ ๋ณด๋ฅผ ์ ์ํ๊ฒ ๊ฒ์ํ๊ณ ์ฒ๋ฆฌํ ์ ์๋ ๋ฅ๋ ฅ์ ํฌ๊ฒ ์์กดํฉ๋๋ค.
์ ๋ฆฌํ๋ฉด, ๋น์ฅ์ "์๋" ์ธก๋ฉด์์ ๋ณผ ๋, RAG๋ ๊ธฐ์กด ์ง์์ ๋ฐํ์ผ๋ก ์๋ก์ด ์ง๋ฌธ์ ๋๋ตํ๋ ๋ฐฉ์์ด๊ธฐ ๋๋ฌธ์, ๋ชจ๋ธ์ ํน์ ๋ฐ์ดํฐ์ ์ ๋ง๊ฒ ์ ์ฒด์ ์ผ๋ก ํ์ต์ํค๋ Fine-tuning ๊ณผ์ ๋ณด๋ค๋ ๋ "๋น ๋ฅธ" ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ ์ ๊ณตํ ์ ์์ต๋๋ค. ํ์ง๋ง, ์ด๋ RAG๊ฐ ํน์ ์ ํ์ ์์ (์: ํน์ ์ ๋ณด๋ฅผ ๊ฒ์ํ์ฌ ๋ต๋ณ์ ์์ฑํ๋ ์์ )์ ๋ ์ ํฉํ ๋ ํด๋น๋๋ฉฐ, ๋ชจ๋ธ ์์ฒด์ ์ดํด๋๋ ์ธ์ด ์ฒ๋ฆฌ ๋ฅ๋ ฅ์ ๊ทผ๋ณธ์ ์ผ๋ก ํฅ์์ํค๊ธฐ ์ํด์๋ ์ฌ์ ํ Fine-tuning์ด ํ์ํ ์ ์์ต๋๋ค. ๊ฒฐ๊ตญ, ๋ชฉํํ๋ ์์ ์ ์ ํ๊ณผ ์๊ตฌ ์ฌํญ์ ๋ฐ๋ผ ์ ์ ํ ๋ฐฉ๋ฒ์ ์ ํํด์ผ ํฉ๋๋ค.
๋๊ธ